Urlop tacierzyński w 2024 i 2025 roku - nie mylisz go z urlopem ojcowskim?

Urlop tacierzyński a urlop ojcowski

Urlopu tacierzyńskiego nie należy utożsamiać z urlopem ojcowskim. Urlop tacierzyński to nazwa zwyczajowa. Faktycznie stanowi on część urlopu macierzyńskiego wykorzystywaną przez ojców. Natomiast urlop ojcowski to uprawnienie typowo męskie – 2 tygodnie wolnego, które tylko ojciec dziecka może wykorzystać do ukończenia przez dziecko 1 roku życia.

Ile trwa urlop tacierzyński w 2024 i 2025 roku?

Urlop tacierzyński co do zasady trwa maksymalnie 6 tygodni. Wymiar tacierzyńskiego wynika z faktu obowiązkowego wykorzystania przez matkę 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Zgodnie bowiem z art. 180 § 4 Kodeksu pracy pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko;
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Dalej w art. 180 § 5 KP ustawodawca ustala, że pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko przysługuje wówczas prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną – matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Istnieją również wyjątki, kiedy ojciec dziecka może korzystać z dłuższego niż 6-tygodniowego urlopu tacierzyńskiego. Stanowi o tym m.in. art. 180 § 7 KP, zgodnie z którym ojciec może mieć prawo nawet do 12 tygodni urlopu tacierzyńskiego. Dotyczy to przypadku rezygnacji przez matkę dziecka, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie.

Podobna sytuacja jest w przypadku przebywania matki w szpitalu lub innym ośrodku leczniczym, kiedy jej stan zdrowia nie pozwala na sprawowanie opieki nad dzieckiem. Wtedy ojciec może wnioskować o urlop macierzyński na czas przebywania matki dziecka w zakładzie leczniczym.

Jeśli matka dziecka umrze na urlopie macierzyńskim, pozostała część urlopu (licząc od dnia następującego po dniu zgonu) przysługuje ojcu dziecka.

W sytuacji porzucenia dziecka przez matkę również pozostała część urlopu macierzyńskiego przysługuje ojcu, jednak nie wcześniej niż po wykorzystaniu przez matkę co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Urlop tacierzyński, gdy matka nie pracuje i nie jest ubezpieczona?

Czy możliwy jest urlop tacierzyński, gdy matka dziecka nie pracuje i nie jest ubezpieczona? Kodeks pracy wymienia 3 sytuacje, kiedy ojciec może skorzystać z części urlopu macierzyńskiego i należą do nich:

• zgon matki dziecka,
• porzucenia dziecka przez matkę,
• niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Ojcu przysługuje wówczas prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu matki dziecka, porzucenia przez nią dziecka albo powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Przepisy prawa pracy przewidują jeszcze jedną sytuację, kiedy ojciec może wnioskować o urlop tacierzyński. Dzieje się tak, gdy matka nieposiadająca tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa podejmuje zatrudnienie w wymiarze minimum połowy pełnego wymiaru czasu pracy (1/2 etatu). Ojciec może korzystać z urlopu w okresie trwania zatrudnienia matki, licząc od dnia podjęcia przez nią zatrudnienia aż do wyczerpania wymiaru 20 tygodni.

Wniosek o urlop tacierzyński w 2024 i 2025 roku

W celu skorzystania z urlopu tacierzyńskiego ojciec dziecka składa wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania ze wskazanej części urlopu. Szczegółowe informacje, na temat danych, jakie powinien zawierać wniosek o urlop tacierzyński oraz dokumentów, które należy dołączyć do wniosku zawiera Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2023. poz. 937).

Pracodawca jest zobowiązany zaakceptować wniosek ojca wychowującego dziecko. Należy zwrócić uwagę na to, że urlop należy się ojcu, który faktycznie wychowuje dane dziecko.

Kto płaci za urlop tacierzyński pracownika?

Za urlop tacierzyński przysługuje zasiłek macierzyński. Jak przy zasiłkach chorobowych, za czas urlopu tacierzyńskiego płaci ZUS. Przy zatrudnianiu więcej niż 20 ubezpieczonych pracowników faktycznie wypłatą zasiłków zajmuje się pracodawca, a następnie ZUS zwraca mu te kwoty.

Ile płatny jest urlop tacierzyński?

Urlop tacierzyński rozumiany jako część urlopu macierzyńskiego płatny jest 100% podstawy wymiaru zasiłku. Jest to średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie urlopu tacierzyńskiego. Przy stałym wynagrodzeniu będzie to 100% pensji.

A co w przypadku, kiedy matka dziecka złożyła w terminie 21 dni od porodu wniosek o urlop rodzicielski w 32-tygodniowym wymiarze bezpośrednio po macierzyńskim? Daje to podstawę do uśrednionej wysokości zasiłku macierzyńskiego 81,5% przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Czy po rezygnacji matki z części urlopu, ojciec przejmuje zasiłek w wysokości 81,5% podstawy wymiaru? Tak. Potwierdza to stanowisko Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 roku.

W przypadku braku powyższego wniosku za okres urlopu macierzyńskiego/tacierzyńskiego przysługuje 100% podstawy wymiaru zasiłku, natomiast za czas urlopu rodzicielskiego już tylko 70%.

Urlop tacierzyński 9 tygodni?

Po urlopie macierzyńskim trwającym 20 tygodni, gdy urodziło się jedno dziecko, można korzystać z urlopu rodzicielskiego, który matka albo ojciec może wykorzystać w wymiarze 32 tygodni. Niedawno urlop ten został wydłużony o kolejne 9 tygodni. Nie jest to jednak 9 tygodni urlopu tacierzyńskiego (jak się powszechnie mówi). To de facto 9 dodatkowych tygodni urlopu rodzicielskiego, z których może skorzystać drugi z rodziców (matka, jeżeli 32 tygodnie wykorzystał ojciec albo ojciec, jeżeli 32 tygodnie wykorzystała matka).

Podsumowując, „9 tygodni urlopu tacierzyńskiego” to właściwie dodatkowe tygodnie urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski wynosił 32 tygodnie (przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie). Obecnie trwa 41 tygodni, przy czym z dodanych 9 tygodni skorzystać może tylko drugi rodzic. W rzeczywistości najczęściej maksymalne wymiary urlopów wykorzystują matki, czyli 20 tygodni macierzyńskiego plus 32 tygodnie rodzicielskiego. Dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego ma więc za zadanie uaktywnienie ojców w opiece nad dziećmi. W przypadku nieskorzystania z urlopu przez drugą stronę, 9 tygodni urlopu przepada. Nie można zrzec się tego prawa na rzecz drugiego rodzica.

Uogólniając, dla matki dziecka nic się nie zmieniło. Jeśli decyduje się na wykorzystanie jak największej liczby dni urlopowych związanych z urodzeniem dziecka, wnioskuje o urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni następujących bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Łącznie w ten sposób ma 52 tygodnie urlopu, co daje 364 dni. Stąd bierze się nazwa „roczny urlop macierzyński” – faktycznie jest to jednak urlop macierzyński połączony z urlopem rodzicielskim.
Jeśli rodzice po wykorzystaniu tego rocznego urlopu przez matkę chcą w dalszym ciągu sprawować opiekę nad dzieckiem, mogą pomyśleć o przejściu ojca na te dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Czy to się jednak opłaca?

9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla ojca – ile płatne?

Niedawno dodane 9 tygodni urlopu rodzicielskiego jest zawsze płatne 70% podstawy wymiaru zasiłku. Przy stałej pensji będzie to więc 70% wynagrodzenia za pracę. Na pewno jest to czynnik decydujący o tym, że z dodatkowej części urlopu rodzicielskiego ojcowie nie będą zbyt często korzystać.

Do kiedy można wykorzystać 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?

Do kiedy można skorzystać z 9 dodatkowych tygodni urlopu dla ojca? Ogólnie rzecz ujmując, urlop rodzicielski może być wykorzystany maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Zgodnie z tym wymogiem, także 9 tygodni przeznaczonych wyłącznie dla drugiego rodzica należy wykorzystać do tego terminu.