Oni trzęsą polską gospodarką. W pierwszej dziesiątce brak ministra finansów, ale są prezydenci... dwóch krajów [RANKING DGP]

Ranking 50 najbardziej wpływowych ludzi polskiej gospodarki – miejsca 1-10

Imponujący wzrost wpływów z podatku od towarów i usług, utrzymująca się przez większą część roku nadwyżka w budżecie, nienotowane od lat tempo wzrostu gospodarczego, nominalny spadek długu Skarbu Państwa czy przyjęcie przez rząd długo wypracowywanej Konstytucji biznesu (a potem, już na początku tego roku, uchwalenie jej przez Sejm), a przede wszystkim wpływ na wszystkie najważniejsze decyzje kształtujące politykę gospodarczą – to tylko kilka powodów, dla których premiera Mateusza Morawieckiego umieściliśmy na szczycie naszego zestawienia.

Zbiorowy bohater polskiej gospodarki, a przynajmniej ważny i jasny punkt na naszym rynku pracy. Ukraińców zaczęliśmy dostrzegać po rosyjskiej agresji na Krym i konflikcie w Donbasie już nie tylko w naszym rolnictwie czy sadownictwie, ale w wielu innych branżach. Z danych resortu pracy wynika, że tylko w ubiegłym roku pracodawcy wystawili w pośredniakach ponad 1,7 mln oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy Ukraińcom. To dla nich najszybsza i najpopularniejsza forma zatrudnienia. Pozwala na legalną pracę przez pół roku w ciągu 12 miesięcy. Liczba oświadczeń w porównaniu z 2016 r. zwiększyła się o ponad jedną trzecią. Porównując z rokiem 2014 r., kiedy fala migracyjna ze Wschodu zaczęła mocno wzbierać, wzrost wyniósł przeszło 350 proc. Choć nie wszystkie wystawione oświadczenia kończą się podjęciem pracy – często na jedną osobę wystawionych jest kilka – to liczby i dynamika wzrostu i tak robią wrażenie. Szczególnie jeśli dodać do tego osoby, dla których wydano pozwolenia na pracę – znacznie stabilniejsze i pozwalające myśleć o pozostaniu w Polsce na stałe. Ukraińcy dostali ich w pierwszej połowie 2017 r. ponad 91 tys. i było to aż 85 proc. wszystkich pozwoleń na pracę wystawionych w naszym kraju. Ich liczba była o zaledwie 15 tys. niższa niż za cały 2016 r. Migracyjna fala ze Wschodu oprócz łatania deficytów siły roboczej pozytywnie odbija się też na kondycji systemu ubezpieczeń społecznych dzięki odprowadzanym przez imigrantów składkom. 308 tys. Ukraińców na koniec września 2017 r. było ubezpieczonych w ZUS, ich liczba w ciągu roku zwiększyła się o ok. 130 tys.

Prezydent nie ma wpływu na resorty gospodarcze w rządzie, nie ma więc bezpośredniego przełożenia na gospodarkę, ale ma inicjatywę legislacyjną. Dzięki niej wpłynął na sytuację na rynku pracy, ubezpieczenia społeczne i finanse publiczne. Mowa o ustawie o obniżeniu wieku emerytalnego. Ten postulat był drugim obok programu „Rodzina 500 plus” filarem kampanii wyborczej Andrzeja Dudy i stojącego za nim Prawa i Sprawiedliwości. Projekt mający olbrzymie poparcie społeczne, ale i budzący gorący sprzeciw po stronie ekspertów, został wniesiony do Sejmu wkrótce po tym, jak nowy prezydent pojawił się na urzędzie. Obniżka wieku emerytalnego weszła w życie na początku października zeszłego roku.

Lokator Pałacu Elizejskiego lubi się chwalić, że dzięki jego polityce francuska gospodarka ruszyła z kopyta. To naciągana teza, chociaż faktem jest, że wpływ Macrona sięga daleko poza granice Francji. Do tego stopnia, że nie było w ubiegłym roku europejskiego polityka, który w większym stopniu oddziaływałby na to, co się dzieje nad Wisłą.

Wpływ ministra sprawiedliwości na gospodarkę czy finanse publiczne? Sprawne sądy sprzyjają obrotowi gospodarczemu, tak jak niesprawne przeszkadzają. Zbigniew Ziobro jest w czołówce najbardziej wpływowych postaci z dwóch powodów. Po pierwsze przez inicjatywy legislacyjne, a po drugie z powodu przełożenia na duże państwowe spółki.

Ale znaczenie szefa resortu sprawiedliwości nie kończy się na zmianach w prawie. W ramach podziału politycznych wpływów w spółkach Skarbu Państwa kojarzeni z nim ludzie trafili na stanowiska prezesów PZU i odkupionego od Włochów Banku Pekao. Pozycja Ziobry w państwowych firmach była na tyle silna, że rok temu udało mu się zablokować mianowanie przez ówczesnego wicepremiera Mateusza Morawieckiego Rafała Antczaka na prezesa Giełdy Papierów Wartościowych. Zmiana na stanowisku szefa rządu nie uszczupliła wpływów Ziobry. Doszło do porozumienia między nowym premierem a starym ministrem i zachowania status quo.

Nie było w minionym roku osoby, która jednym przelewem tak bardzo poprawiłaby wynik budżetu, jak prezes Narodowego Banku Polskiego. Zysk za 2016 r. okazał się rekordowy, przekroczył 9 mld zł. 95 proc. tej kwoty w połowie 2017 r. trafiło do kasy państwa, przyczyniając się do zmniejszenia deficytu. Inna sprawa, że tylko w metodologii krajowej. Eurostat, liczący wynik finansów publicznych zgodnie ze standardami unijnymi, zysku banku centralnego w części wynikającej z osłabienia lokalnej waluty (co zwiększa wartość rezerw walutowych) nie bierze pod uwagę.

Jako wiceminister finansów zaczął nadzorować kwestie podatkowe w listopadzie 2016 r. To było drugie podejście Pawła Gruzy do Ministerstwa Finansów. Już kilka miesięcy przed tym, jak w końcu zdecydował się dołączyć do kierownictwa resortu, kusił go stanowiskiem ówczesny minister Paweł Szałamacha. Bezskutecznie. Sztuka ta udała się dopiero Mateuszowi Morawieckiemu. Gruza do walki z przestępcami podatkowymi ściągnął osoby z drugiej strony barykady, czyli doradców podatkowych z rynkowym doświadczeniem, którzy stanęli na czele najważniejszych departamentów. Kierowanie wielkim planem uszczelnienia systemu podatkowego wziął na siebie, gdy pierwsze pomysły na utrudnienie życia oszustom i wyłudzającym VAT były już gotowe. Jednolity plik kontrolny składały już duże firmy, pakiet paliwowy działał, a lada moment miały wejść w życie nowelizacje kodeksów karnego i karnego skarbowego, które mocniej penalizowały wyłudzanie danin publicznych. Ubiegłoroczny sukces odbudowy wpływów z VAT ma więc wielu ojców. Pomogła dobra koniunktura w gospodarce, ale resortowi finansów też trzeba oddać sprawiedliwość i docenić wysiłki po stronie legislacyjnej i operacyjnej zarówno urzędników ministerstwa, jak i administracji skarbowej. To pod okiem Pawła Gruzy resort finansów rozpoczął prace nad zmianą systemową, czyli wprowadzeniem do polskich przepisów mechanizmu podzielonej płatności w VAT. Split payment ma wystartować dopiero w połowie tego roku i na razie być dobrowolny. Z jego wprowadzeniem duże nadzieje wiąże nie tylko fiskus, ale też eksperci i przedsiębiorcy, którym coraz trudniej poradzić sobie z nieuczciwą konkurencją. Chociaż mechanizm budzi kontrowersje, to Paweł Gruza przez wiele miesięcy tłumaczył, że MF przygotowało szereg zachęt do jego stosowania i zabezpieczeń przed utratą płynności dla firm. Pomysły były szczegółowo konsultowane, a konkretne zapisy projektu ustawy modyfikowane, aby były możliwie najmniej uciążliwe dla uczciwego biznesu. W ubiegłym roku resort skupiał się na VAT, bo tam problem z dochodami był najbardziej palący, a wpływy z tej daniny to blisko połowa wszystkiego, co państwo zbiera z podatków. Gruza jednak położył też duży nacisk na walkę z agresywnymi optymalizacjami w CIT. To dużo bardziej skomplikowana materia, dlatego z jego inicjatywy w resorcie powstał specjalny departament, który zajmie się cenami transferowymi i wycenami. Fiskus chce w ten sposób ukrócić proceder zaniżania dochodów, generowania sztucznych kosztów i uciekania przed płaceniem CIT.

Choć menedżer nazywany „cudownym dzieckiem PiS” kieruje dziś pracami zarządu Banku Pekao, to piętno na życiu znaczniej części Polaków odcisnął jako szef PZU. Nim w marcu zeszłego roku został odwołany z funkcji prezesa, miał duży udział we wzroście cen ubezpieczeń komunikacyjnych. W trakcie 15 miesięcy, kiedy Krupiński kierował największą na krajowym rynku firmą w branży, ceny obowiązkowych polis od odpowiedzialności cywilnej poszły w górę ponad 20 proc. Po odwołaniu Krupińskiego ten wzrost wyhamował. Jeszcze mocniej PZU podniosło ceny na Litwie i Łotwie, gdzie firma ma dominującą pozycję na rynku. Na Litwie, gdzie podwyżki zaczęły się później niż w Polsce, jeszcze w listopadzie zeszłego roku roczne tempo wzrostu cen wciąż sięgało 25 proc. W PZU Krupiński zostawił po sobie nie tylko droższe polisy, co w istotnym stopniu wpłynęło na poprawę wyników finansowych firmy w zeszłym roku. Był także jednym z architektów porozumienia, na mocy którego włoska grupa UniCredit sprzedała 30 proc. akcji Pekao konsorcjum PZU i Polskiego Funduszu Rozwoju.

Wydawałoby się, że w XXI w. i przy takim rozwoju technologii oraz internetu ukrycie tożsamości jest niemożliwe. Twórcy bitcoina, czyli najpopularniejszej kryptowaluty świata, chyba się to udało. Wszystko jest w trybie przypuszczającym, bo walut wirtualnych nikt nie nadzoruje i wiele informacji o nich musimy brać na słowo. Internetowa legenda głosi, że ojcem bitcoina jest Satoshi Nakamoto. Jednak co do tego, czy jest to prawdziwe nazwisko, pseudonim, czy grupa osób skrywająca swoją tożsamość pod wspólnym szyldem, zdania są podzielone. Tajemniczość, jaka towarzyszy historii bitcoina, sprzyja budowaniu licznych teorii spiskowych, które dotyczą nie tylko jego twórcy, ale również idei, jaka stanęła za najsłynniejszą walutą wirtualną. Jak i kiedy w przestrzeni publicznej pojawił się owiany tajemnicą twórca bitcoina? Wszystko zaczęło się dekadę temu od wpisu na jednej ze stron internetowych. Tam osoba (albo ich grupa) podpisująca się właśnie jako Satoshi Nakamoto opublikowała post, w którym ze szczegółami przedstawiła wizję bitcoina. Sama waluta zaś pojawiła się rok później. Od tamtej pory trwają spekulacje, kim jest Nakamoto.

W Polsce inwestowanie w bitcoina nie było tak popularne, jak np. na Dalekim Wschodzie. Dorobiliśmy się jednak kilku giełd kryptowalutowych znaczących nawet w skali międzynarodowej. Sprawa okazała się na tyle znacząca, że po to, by nie powtórzyła się afera w stylu Amber Gold, przed lokowaniem gotówki w kryptowaluty ostrzegały NBP, Komisja Nadzoru Finansowego, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i – oczywiście – sektor bankowy. Obecnie jesteśmy już na kolejnym etapie. Nadzór finansowy przygląda się poszczególnym giełdom kryptowalut. Wciąga je na swoją listę ostrzeżeń publicznych i kieruje doniesienia do prokuratury.

ZOBACZ PEŁEN RANKING 50 najbardziej wpływowych ludzi polskiej gospodarki>>>