Program "Czyste Powietrze". Ogromna skala nadużyć
Program "Czyste Powietrze" został wprowadzony w celu pomocy finansowej przy wymianie źródeł ciepła w domach na bardziej ekologiczne. Środki mogły być przeznaczane nie tylko na wymianę kotłów, ale także na docieplanie budynków. Władze stwierdziły jednak w programie szereg nadużyć i zawiesiły jego funkcjonowanie.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) w oficjalnych komunikatach wskazuje, że skala nieprawidłowości jest olbrzymia. Dotyczy to 6 tys. wniosków o dotacje z programu "Czyste Powietrze" z całej Polski. Wykonawcy, których działania NFOŚiGW zgłasza prokuraturze, złożyli wnioski o dotacje w imieniu beneficjentów o wartości około 600 mln zł.
Urzędnicy pukają do drzwi Polaków. Pytają o ten dokument
W związku z tym ruszają kontrole w całej Polsce. Urzędnicy poddadzą ocenie sposób wykorzystania dotacji, w tym miejsce realizacji inwestycji. Kontrole mogą dotyczyć nawet dotacji przyznanych 5 lat temu. Beneficjent jest zobowiązany udostępnić dokumenty związane z dotacją oraz budynek.
NFOŚiGW odwiedzi statystycznie co dwudzieste gospodarstwo domowe, które otrzymało dotację. Pozwalają na to przepisy, a beneficjenci programu sami zgodzili się na to, że w ciągu najbliższych lat od podpisania umowy zgadzają się na wizytę kontrolerów w ich domu.
Nieprawidłowości najczęściej dotyczą niewywiązania się z obowiązku likwidacji wcześniejszych źródeł ciepła (co jest sprzeczne z warunkami umowy) oraz zaniżania dochodów. Takie sytuacje prowadzą do decyzji kontrolerów o rozwiązaniu umowy.
NFOŚiG kontroluje domy Polaków. Liczby pokazują skalę
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej informuje, że na podstawie dotychczasowych kontroli przeprowadzonych w domach Polaków wykryto nieprawidłowości w 12 proc. skontrolowanych umów. W pierwszym półroczu 2024 roku przeprowadzono łącznie 4656 kontroli.
Warto zauważyć, że Polacy często nie zdają sobie sprawy, iż odpowiadają nie tylko za własne błędy, ale także za działania firm, które pomagały im uzyskać środki w ramach programu "Czyste Powietrze".
Polacy płacą ogromne kary za naruszenia. Nawet 136 200 zł
Niezgodna z umową realizacja przedsięwzięcia, na przykład brak likwidacji starych źródeł ciepła lub zaniżanie dochodów, skutkuje rozwiązaniem umowy oraz koniecznością zwrotu dotacji powiększonej o odsetki. A to już spore sumy, bo maksymalne dofinansowania z programu "Czyste Powietrze" wynosiły nawet 136 200 zł.
"Beneficjenci nie posiadają jednak często żadnych lub prawie żadnych dokumentów dotyczących realizowanego przedsięwzięcia […] Beneficjenci w większości przypadków nie mają świadomości, co obejmuje wniosek o dofinansowanie, w tym jakie oświadczenia są tam składane. Po podpisaniu pełnomocnictwa już o niczym nie są informowani" – tłumaczy Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).
Nowa odsłona programu "Czyste Powietrze" ma rozpocząć się 31 marca 2025 roku.