NCBR powstało w lipcu 2007 r., a więc trzy lata po tym, jak Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Było pierwszą agencją rządową powołaną do realizowania zadań z zakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. W każdej z tych dziedzin cele polskie ściśle splatają się z europejskimi, nadając impuls rozwojowy poszczególnym firmom i całej gospodarce, wynosząc rodzimy sektor B+R oraz kształcenie na uczelniach na nowy poziom oraz szeroko otwierając możliwości współpracy z zagranicznymi partnerami.

– Blisko 46 mld zł, które do tej pory zainwestowaliśmy w nowatorskie rozwiązania opracowywane na styku biznesu i nauki, to środki pochodzące z Funduszy Europejskich. Stworzyły one warunki do realizacji ponad 8 tys. projektów. W ich efekcie poszerza się rynkowa oferta przyszłościowych produktów i technologii „made in Poland”, które ułatwiają i unowocześniają codzienne życie ludzi w praktycznie każdej dziedzinie – mówi prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, p.o. dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

SuperHand – bioniczna proteza ręki od polskich inżynierów

Inżynieria bioniczna to dziś podstawa opracowywania protez kończyn. Dzięki SuperHand nawet osoby z obustronną amputacją ręki powyżej łokcia mogą swobodnie wykonywać codzienne czynności: otworzyć lodówkę, przygotować kanapkę, podać dziecku kubek herbaty.

W ten wynalazek NCBR zainwestowało ponad 4 mln zł z Funduszy Europejskich (Program Inteligentny Rozwój – POIR). Projekt „Nowa generacja protez bionicznych ręki oparta na sterowanej budowie modularnej palców, nadgarstka i stawu łokciowego dla osób z różnymi poziomami amputacji kończyn górnych”, o łącznej wartości ponad 5,7 mln zł, wychodzi naprzeciw potrzebom pacjentów, którzy urodzili się bez ręki lub stracili ją w wyniku choroby czy wypadku.

Niewielkie palce naszych dłoni wykonują co dzień tysiące ruchów. Stąd opracowanie niezawodnego mechanizmu było dla konstruktorów dużym wyzwaniem. Firma BioEngineering.pl sp. z o.o. z Wrocławia stworzyła protezę sterowaną za pomocą sygnałów biologicznych związanych z drganiem mięśni. Urządzenie naśladuje dłoń człowieka – każdy palec jest sterowany osobno, co zapewnia rozmaite możliwości chwytu. Nowatorską wkładkę sterującą pacjent umieszcza w bucie.

Z doświadczeń w dziedzinie protezowania zrodził się pomysł na pomoc w rehabilitacji osób z dysfunkcją kończyn m.in. po urazach, amputacji i udarze mózgu. Zespół BioEngineering.pl zbudował zupełnie nowy system aktywizacji układów nerwowych i mięśniowych kończyn. Urządzenie ma za zadanie pobudzenie układu nerwowego i mięśniowego chorej kończyny poprzez wykorzystanie sygnałów EMG pochodzących z kończyny zdrowej oraz poprzez wykorzystanie bodźców wzrokowych w module wizualizacji. Dofinansowanie z programu POIR przekazane przez NCBR to w tym przypadku ponad 4,5 mln zł, a wartość całego projektu – 7,2 mln zł.

Podobnie jak w przypadku SuperHand, konstruktorzy kierowali się przekonaniem, że technika powinna przede wszystkim pomagać ludziom.

– Dzięki wsparciu z Funduszy Europejskich przekazanemu przez NCBR mogliśmy się zmierzyć z projektami, które w innym przypadku byłyby poza naszym zasięgiem. Te środki pozwoliły nam na przeprowadzenie kompleksowych badań i opracowanie dwóch bardzo zaawansowanych produktów – unikatowych w skali świata – mówi Wojciech Jopek, prezes BioEngineering.pl Sp. z o.o.

Jak dodaje, ma dwa powody do dumy. – Pierwszy to ten, że SuperHand pomaga pacjentom po amputacjach i jest dostępna dla potrzebujących osób. Jest też dla mnie ogromną satysfakcją, że opracowany system rehabilitacji, mimo wielu przeszkód, pomyślnie przeszedł wielomiesięczne badania z pacjentami po udarach i we wszystkich testach rehabilitacja z wykorzystaniem tego systemu daje lepsze wyniki od innych tradycyjnie stosowanych metod. Daje to dużą nadzieję na podniesienie skuteczności rehabilitacji osób po udarach, co dzisiaj jest bardzo żmudnym i długotrwałym procesem – podkreśla konstruktor.

Bramy, na które czekali architekci

Jak zabezpieczyć przestrzenie publiczne skutecznie, ale bez ingerowania w otaczającą architekturę? Albo jak w niespokojnych czasach ochronić osoby przebywające w strefach publicznych przed atakami pojazdów mechanicznych, jednocześnie kontrolując dostęp do wybranych stref? Oto wyzwania, z którymi zmierzył się zespół JP NOVATION Sp. z o.o.

Rozwiązaniem pierwszego problemu są bramy systemu FANCY FENCE o długościach powyżej 5 metrów. Można dzięki nim projektować ogrodzenia, które pozostają dyskretnie schowane w ziemię wtedy, kiedy nie są potrzebne, a w razie konieczności wysuwane ponad poziom terenu, by wygrodzić daną strefę. Ochronę przed potencjalnymi atakami zapewniają zaś atestowane bramy w wykonaniu antyterrorystycznym.

Nowe typy innowacyjnych bram systemu FANCY FENCE to efekt projektu zgłoszonego do NCBR. W jego realizacji pomogło ponad 3,7 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich (POIR). Całkowita wartość projektu to ponad 5,7 mln zł.

Firma ma już pierwsze sukcesy komercyjne. Opracowanie bram opuszczanych w ziemię o długości powyżej 5 m pozwoliło zrealizować zlecenie na ogrodzenie basenu publicznego dla miasta Quebec w Kanadzie.

– Z kolei opracowanie bramy systemu FANCY FENCE w wykonaniu antyterrorystycznym sprawiło, że jesteśmy jedyną firmą na świecie, która posiada rozwiązanie pozwalające na zabezpieczenie przestrzeni publicznych zarówno przed dostępem ludzi, jak i samochodów. Dotychczasowe rozwiązania w postaci wysuwanych słupków typu „bollard” pozwalały jedynie na kontrolę dostępu samochodów, ale nie ludzi. Nasza innowacja przyczyniła się do podpisania umowy na realizację zamknięcia dla nowo powstającej stacji metra w Paryżu – Vitry Centre – informuje Jacek Kühnl-Kinel, prezes JP NOVATION Sp. z o.o.

Wheelstair, czyli jak na wózku pokonać schody

Jacek Kühnl-Kinel jest również prezesem i współzałożycielem lubelskiego start-upu WHEELSTAIR Sp. z o.o., który chce wdrożyć do sprzeda­­ży nowatorskie urządzenie, dzięki któremu osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich odzyskają samodzielność w pokonywaniu barier architektonicznych. Mają w tym pomóc środki z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Jest to rozwinięcie projektu „Wheelstair – innowacyjne urządzenie pozwalające na samodzielne pokonywanie schodów i innych barier architektonicznych przez osoby poruszające się na manualnych wózkach inwalidzkich”, zrealizowanego w konkursach NCBR „BRIdge Alfa” i „Szybka Ścieżka”. Dofinansowanie na opracowanie specjalistycznej dostawki wyniosło odpowiednio ponad 1,8 mln zł i 3,5 mln zł (POIR).

– Dotychczas pozyskane fundusze UE pozwoliły na realizację prac B+R od 2. do 6. poziomu gotowości technologicznej. Dzięki nowemu wsparciu możliwa będzie kontynuacja prac aż do premiery rynkowej i komercjalizacji wynalazku na skalę światową. Urządzeniem Wheelstair zainteresowanych jest wiele podmiotów zarówno publicznych, jak i prywatnych, o czym świadczą liczne listy intencyjne – wskazuje prezes Jacek Kühnl-Kinel.

Nowatorskie podejście do gospodarki odpadami

Odzyskiwać, przetwarzać, nie marnować. Sześć lat temu spółka EcoTech System rozpoczęła misję, której celem jest przeprowadzenie transformacji cyfrowej w sektorze gospodarki odpadami. Dziś dostarcza pionierskie rozwiązania, które sprzyjają zrównoważonemu rozwojowi i ochronie środowiska dla przyszłych pokoleń.

W 2019 r. EcoTech System, jako lider konsorcjum, w skład którego wchodziły MWS Sp. z o.o. oraz Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, złożył do NCBR wniosek o dofinansowanie na stworzenie innowacyjnego kompleksowego systemu zbiórki i recyklingu odpadów, spójnego z planowanymi wówczas przez Komisję Europejską reformami tego sektora.

To dzięki Funduszom Europejskim możliwy był dalszy rozwój technologii. Na projekt o łącznej wartości 11,3 mln zł przyznano ponad 6,2 mln zł dofinansowania z Programu Inteligentny Rozwój.

– Dzisiaj, po zakończonym projekcie badawczym NCBR, praktycznie jako jedyni na rynku polskim posiadamy gotową platformę DRS.PL do obsługi systemu kaucyjnego w kraju. System ten ma obowiązywać od stycznia 2025 roku. Obecnie jest zatem bardzo dobry moment na wejście w komercjalizację efektów naszych prac B+R – zwraca uwagę prezes Konrad Romek.

Istotą projektu było stworzenie kompleksowej infrastruktury. Obejmuje ona centralną platformę, która rejestruje transakcje segregacji odpadów opakowaniowych przy użyciu sieci recyklomatów oraz terminali mobilnych w ramach prekursorskiej dyscypliny – Internetu Odpadów.

Musicon. Od zabawy do terapii

Był pokazywany m.in. w Nowym Jorku, Dubaju, Singapurze, Limie, Berlinie, Pradze, Paryżu, Kopenhadze – i wielokrotnie nagradzany. Musicon podoba się dzieciom z różnych części świata.

To zarazem instrument i zabawka, urządzenie mechaniczne i laboratorium, które powstało w efekcie projektu „Musicon – innowacyjne muzyczne pomoce dydaktyczno-terapeutyczne dla dzieci i młodzieży”. Na jego opracowanie NCBR przekazało ponad 1 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich (POIR).

Musicon zamawiają szkoły i przedszkola, terapeuci, a także muzea przygotowujące atrakcje dla najmłodszych. Za sukcesem, zapoczątkowanym pracą dyplomową Kamila Laszuka na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, stoi M Sp. z o.o. – rodzinny start-up, którego zespół rozrósł się i wciąż rozwija polski produkt.

Nowe horyzonty wykorzystania Musiconu wyłoniły się w trakcie projektu „M-Terapia – innowacyjny zestaw terapeutyczny dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami i dysfunkcjami znoszący bariery w edukacji". Został on zrealizowany wraz z Uniwersytetem Jana Kochanowskiego w Kielcach. W tym przypadku dofinansowanie z POIR to ponad 3,6 mln zł, a wartość projektu – 5,4 mln zł. Pomysł trafił do NCBR w konkursie „Szybka Ścieżka”.

– Z naszych doświadczeń oraz rozmów z nauczycielami i terapeutami – użytkownikami Musiconu – zawsze wiedzieliśmy, że Musicon pomaga i wspiera rozwój dzieci. Projekt „M-Terapia” dostarczył nam naukowych dowodów na tę tezę. Dziś mamy gotowy do wprowadzania na rynek zestaw, którego efektywność potwierdzają badania – mówi Ida Laszuk, współzałożycielka M Sp. z o.o.

Inwestycja w młodych e-liderów

Powstał z myślą o dzieciach i młodzieży, ale nie był dziecinnie prosty. Przeciwnie. Projekt „Młody e-lider” zostanie zapamiętany jako jedno z największych wyzwań podjętych na Uniwersytecie Szczecińskim. Ze względu na jego specyfikę, dużą liczbę uczestników i pandemię koronawirusa, która zaskoczyła świat.

Całością kierowała dr hab. Anna Drab-Kurowska, prof. US, wspierana przez dr hab. Agnieszkę Budziewicz-Guźlecką, prof. US, która pełniła rolę kierownika merytorycznego. Obie panie w pracy naukowo-dydaktycznej skupiają się na rozwoju sektorów informacyjnych.

– Od lat miałam okazję obserwować niewykorzystany potencjał uczniów, zwłaszcza z terenów wiejskich. Ograniczenia, z którymi się mierzyli, wynikały przede wszystkim z uwarunkowań przestrzennych oraz ekonomicznych. Projekt miał na celu zniwelowanie tych barier i pokazanie potencjału naszego ośrodka akademickiego, który pomaga zwiększyć kompetencje cyfrowe i przedsiębiorcze także bardzo młodych grup odbiorców – mówi prof. Anna Drab-Kurowska.

„Młody e-lider” został zgłoszony w 2018 r. w konkursie NCBR „Trzecia misja uczelni” i uzyskał 3,2 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich w Programie Wiedza Edukacja Rozwój. W jego efekcie 3672 osoby – dzieci i młodzież szkolna z trzech województw – podniosły swoje kompetencje w obszarach cyfrowym, przedsiębiorczości i ekonomii. Z proponowanych aktywności korzystały zresztą całe społeczności szkolne, nauczyciele i rodzice.

Projekt „Młody e-lider” bez wsparcia Funduszy Europejskich nie mógłby być realizowany w takiej formule i na taką skalę, jest przekonana jego kierowniczka.

– Naukowcy naszej uczelni stanęli na wysokości zadania, tworząc interaktywne scenariusze zajęć oraz e-learningowe narzędzia, których bohaterami były postacie z bajek. Wszystko po to, by w przyjazny sposób dotrzeć z wiedzą akademicką do uczniów na wszystkich poziomach nauczania. Fundusze Europejskie pozwoliły to zdigitalizować i wdrożyć wśród uczniów, co było bardzo pomocne, zwłaszcza w czasie pandemii – podkreśla dr hab. Anna Drab-Kurowska, prof. US.

NCBR jest aktualnie Instytucją Pośredniczącą w przekazywaniu funduszy unijnych w ramach programów: Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) oraz Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS). Kolejne nabory są w toku!

FENG, będący następcą programów operacyjnych Inteligentny Rozwój 2014-2020 oraz Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, wspiera przedsiębiorców w obszarze innowacji, z naciskiem na działalność badawczo-rozwojową. Na wszystkie działania realizowane przez NCBR w ramach FENG przewidziano około 12 mld zł.

W programie FERS, który jest kontynuacją programów Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 oraz Kapitał Ludzki 2007-2013, Centrum koncentruje się zaś na obszarach wzmacniania umiejętności oraz dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. Przewidywany budżet to w tym przypadku ponad 3 mld zł.

Harmonogram naborów NCBR w ramach FENG i FERS znajduje się na stronie: gov.pl/ncbr

Materiał informacyjny Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Materiały prasowe