Subskrybuj nas na Youtube
32 proc. respondentek w wieku 18–45 lat, pytanych, czy planuje potomstwo, odpowiedziało twierdząco, w tym 17 proc. podało, że w ciągu najbliższych 3-4 lat, a 15 proc. w dalszej perspektywie. 68 proc. nie ma takich planów ani w bliższej, ani w dalszej perspektywie.
Spadek kobiet planujących potomstwo
W porównaniu z 2017 r., kiedy CBOS przeprowadził poprzednie takie badanie, odsetek kobiet w wieku 18–45 lat planujących potomstwo spadł z o 9 pkt. proc. (wówczas potomstwo w dłuższej lub krótszej perspektywie planowało 41 proc. badanych). Odsetek deklarujących zamierzenia prokreacyjne w perspektywie 3–4 lat zmniejszył się o 8 pkt. proc. (wówczas takie plany miało 25 proc. kobiet).
"Spadek ten można po części tłumaczyć zmianami demograficznymi, jakie nastąpiły w tym czasie. W stosunku do 2017 r. w analizowanej grupie relatywnie spadł odsetek kobiet młodszych, do 34. roku życia, a wzrósł starszych, w wieku 35–39 lat, a przede wszystkim tych w wieku 40–45 lat" – zauważa CBOS w analizie wyników badań.
Zaznaczono w niej, że niezależnie od zmian w strukturze wieku, jakie dokonały się od 2017 r., zauważalny jest również spadek odsetka planujących potomstwo wśród młodszych respondentek, w wieku 18–24 lata i 25–29 lat. Wskazano, że wówczas zamiar posiadania potomstwa w nieodległej perspektywie najczęściej deklarowały respondentki w wieku 25–29 lat. Teraz najczęściej o takich planach mówią nieco starsze ankietowane, w wieku 30–34 lata.
CBOS podaje, że obecnie średnia wieku kobiet planujących pierwsze dziecko w nieodległej przyszłości wynosi 30 lat, drugie – 30 lat, a trzecie i kolejne dziecko – 33 lata. W stosunku do 2017 r. wartości te przesunęły się o mniej więcej 1–2 lata.
Plany prokreacyjne a liczba posiadanych już dzieci
Poza wiekiem plany prokreacyjne zależne są od liczby posiadanych już dzieci. Zamiar powiększenia rodziny najczęściej deklarują kobiety bezdzietne (58 proc.), w drugiej zaś kolejności mające jedno dziecko (33 proc.). Ankietowane mające dwoje dzieci lub więcej relatywnie rzadko mają zamiar powiększać rodzinę (7 proc.).
W nieodległej perspektywie potomstwo planuje praktycznie taki sam udział kobiet bezdzietnych (25 proc.) co mających jedno dziecko (24 proc.). Wśród posiadających więcej dzieci odsetki te są zdecydowanie niższe (w przypadku dwojga dzieci – 4 proc., a trojga lub więcej – 7 proc.).
CBOS wskazuje, że w stosunku do 2017 r. bardzo wyraźnie wzrósł odsetek kobiet bezdzietnych w wieku 18–45 lat w ogóle nieplanujących potomstwa – z 22 proc. do 42 proc.
"Uwzględniając łączny wpływ wieku i liczby dzieci, zauważyć można, że zamiar posiadania dzieci, niezależnie czy w krótkiej, czy w długiej perspektywie, najczęściej deklarują respondentki bezdzietne poniżej 30. roku życia (67 proc.), a niewiele rzadziej kobiety do 35, roku życia, mające jedno dziecko (64 proc.). Natomiast krótkoterminowe plany prokreacyjne najczęściej posiadają ankietowane do 35. roku życia z jednym dzieckiem (47 proc.), a w drugiej kolejności – bezdzietne mające co najmniej 30 lat (32 proc.)" – czytamy w analizie.
Biorąc pod uwagę inne charakterystyki społeczno-demograficzne, można stwierdzić, że potomstwo w nieodległej perspektywie częściej planują mieszkanki największych, ponad półmilionowych miast (23 proc.), z wykształceniem wyższym (22 proc.), o dochodach na osobę wynoszących co najmniej 2000 zł (23 proc. – 29 proc.) w zależności od kategorii) oraz ankietowane będące w związkach formalnych bądź nieformalnych (20 proc.).
Wśród kobiet, które mają już potomstwo, plany powiększenia rodziny, zwłaszcza te krótkookresowe, częściej deklarują respondentki mające dzieci do 4. roku życia (28 proc.) – wśród ankietowanych, których najmłodsze dzieci mają 5 lat lub więcej, plany prokreacyjne są już sporadyczne (3 proc.).
Pomoc w codziennej opiece nad dzieckiem
CBOS zapytał kobiety także, na czyją pomoc – niezależnie od swoich planów prokreacyjnych – mogłyby liczyć kobiety w codziennej opiece nad dzieckiem.
90 proc. będących w związku wskazało, że mogłoby spodziewać się wsparcia ze strony męża/partnera, 69 proc. – ze strony rodziców, 58 proc. będących w związku – ze strony teściów/rodziców partnera. 59 proc. wskazało na innych członków rodziny, 34 proc. podało, że mogłoby liczyć na nieodpłatne wsparcie innych osób spoza rodziny.
"Okazało się – podobnie jak pięć lat wcześniej – że kobiety, które mogłyby spodziewać się wsparcia ze strony najbliższego otoczenia w codziennej opiece nad dziećmi, częściej deklarują zamiar posiadania potomstwa zarówno w krótkiej, jak i dłuższej perspektywie" – czytamy.
CBOS podaje, że do celów dalszych analiz stworzony został wskaźnik pomocy opisujący, z ilu źródeł uwzględnionych w badaniu respondentka mogłaby uzyskać wsparcie. Pokazuje on, że 9 proc. kobiet nie uzyskałoby żadnego wsparcia, a wsparcie z pięciu różnych źródeł dostałoby 17 proc. badanych.
"Jak wynika z analiz, kobiety będące w związkach, które otrzymałyby pomoc w opiece nad dzieckiem z co najmniej trzech źródeł, znacznie częściej deklarują plany prokreacyjne zarówno w krótkim, jak i długim okresie" – wskazano.
Informując o aktualnych postawach prokreacyjnych kobiet w Polsce CBOS wykorzystał dane z trzech kolejnych badań przeprowadzonych na reprezentatywnych próbach losowych dorosłych mieszkańców Polski w 2022 r. w dniach: 5–15 września, 3–13 października, 7–17 listopada. W tych próbach łączna liczebność kobiet w wieku 18–45 lat wynosiła 669. (PAP)
Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka