Czarnek uczestniczył w środę w II Forum Regionów Trójmorza Samorządowym Kongresie Gospodarczym odbywającym się w Lublinie. Minister brał udział w jednym z paneli dyskusyjnych zatytułowanym "Nauka i gospodarka. Wyzwania dla inicjatywy Trójmorza".
Zachód "hołduje głupocie"?
- Jeśli państwo przeanalizujecie wolność nauki w Europie Zachodniej i w naszym rejonie Trójmorza, to jesteśmy zdecydowanie wyżej. My naprawdę wiemy, czym jest nauka i wiemy, że jest to poszukiwanie prawdy, a nie hołdowanie głupocie. Argumenty nienaukowe na wielu uniwersytetach Europy Zachodniej są tak potworne i tak oczywiste, że szkoda nawet o tym gadać. Tam się naprawdę w wielu momentach już hołduje głupocie, a nie poszukuje prawdy – powiedział Czarnek.
Jego zdaniem kraje regionu Trójmorza, poza wspólnotą interesów, mają wspólnotę wartości, które leżały u podstaw i u zarania Unii Europejskiej, "wartości, bez których nie da się zbudować rzeczywiście silnej Europy przyszłości, nie tylko na dziesięciolecia, ale i na wieki". - Jest to potencjał, który musimy wykorzystać po to, żeby pokazać naszym partnerom i przyjaciołom na Zachodzie: musicie wrócić do tego, co mieliście u siebie kilkadziesiąt lat temu – mówił Czarnek.
- Wolność poszukiwania prawdy. Ona jest już naprawdę na dużo niższym poziomie dzisiaj w Europie Zachodniej – dodał.
Czarnek podkreślił, że region Trójmorza nie chce być żadną alternatywą dla Unii Europejskiej, także w kontekście nauki i szkolnictwa wyższego, wymiany akademickiej czy naukowej. - My chcemy być wzmocnieniem dla Unii Europejskiej, pokazać, że mamy przewagę i potencjały, które musimy po prostu wykorzystać – powiedział.
Wyższe poczucie bezpieczeństwa?
W ocenie ministra edukacji w krajach Trójmorza jest także znacznie wyższe poczucie bezpieczeństwa niż w krajach Europy Zachodniej. - Nie ma problemu, żeby wyjść przed wieczorem na spacer do Parku Saskiego (w Lublinie - PAP). Jest potężny problem, żeby wyjść na spacer do parku naprzeciwko Parlamentu Europejskiego - zauważył.
- Bo tam już nikt nie ma poczucia bezpieczeństwa. To jest ta rzecz, która u nas, w krajach Trójmorza, jest na dużo wyższym poziomie (…) niż w Europie Zachodniej. Dlaczego? Bo tam już zapomniano o wartościach, które to bezpieczeństwo i pokój budują. Tu w regionie Trójmorza one są na wysokim poziomie – podkreślił minister.
- Wszystko razem wziąwszy: wolność nauki, wolność poszukiwania prawdy, a nie hołdowania głupocie i do tego bezpieczne warunki uprawniania nauki powodują, że ta wymiana naukowa w ramach regionu Trójmorza ma ogromną przyszłość. Jeszcze raz powtarzam: nie po to, żeby zastąpić Unię Europejską, tylko, żeby ją wzmocnić i odnowić, bo tego potrzebujemy – podsumował.
Potencjał akademicki?
Czarnek zapytany o potencjał akademicki państw Trójmorza, powiedział, że jest on potężny, ale jak dotąd niewykorzystany. Przypomniał, że m.in. dzięki grantom Narodowego Centrum Badań i Rozwoju prowadzone są wspólne projekty z Litwą na kwotę ok 8,5 mln zł, z Estonią – na kwotę ponad 8,5 mln zł, ze Słowenią – na ponad 15 mln zł. Podał przykład realizacji projektu razem z partnerami ze Słowacji, Węgier i Rumunii dotyczącego badania gleb w obszarze Karpat. - Taka mapa gleb przygotowana w ramach tego projektu służy teraz chemikom czy gleboznawcom – zaznaczył minister.
Jego zdaniem wydatki na wspólne badania powinny być większe ponieważ płaszczyzn do współpracy jest o wiele więcej.
Według szefa MEiN, obecnie ministerstwo płaci ok. 100 mln zł tylko za publikowanie wyników badań naukowych prowadzonych przez polskich naukowców, a następnie płaci 255 mln zł za to, żeby można było te wyniki badań odczytywać w ramach Wirtualnej Biblioteki Nauki. Jego zdaniem należy to zmienić i można współpracować w tej sprawie w ramach Inicjatywy Trójmorza.
- Gdybyśmy my stworzyli wspólną płaszczyznę do tego, żeby publikować wyniki badań naszych naukowców w ramach tego formatu Trójmorza, tych wielu państw, które do tego formatu należą, za środki zdecydowanie mniejsze, a te setki milionów złotych przeznaczyli na współpracę, wymianę naukową, akademicką, współpracę nauki i gospodarki, mielibyśmy od razu dużo większe efekty – powiedział Czarnek.
Czym jest Inicjatywa Trójmorza?
Inicjatywa Trójmorza zrzesza 12 państw: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. Ideą tego przedsięwzięcia jest pobudzanie rozwoju gospodarczego państw Europy Środkowo-Wschodniej oraz stworzenie stabilnego i spójnego partnerstwa państw z obszaru pomiędzy Morzem Bałtyckim, Adriatykiem i Morzem Czarnym.
Forum Regionów Trójmorza to projekt zainicjowany przez prezydenta Dudę w 2018 r. w Rzeszowie. W tym roku, drugiej edycji Forum Regionów Trójmorza w Lublinie towarzyszy Samorządowy Kongres Gospodarczy skupiający m.in. przedstawicieli administracji samorządowej, sektora nauki i biznesu z państw członkowskich Inicjatywy Trójmorza.