Osoby, za które firmy wpłaciły do ZUS za dużo składek w pierwszych latach wdrażania reformy emerytalnej, będą mogły domagać się ich zwrotu. Muszą jednak wystąpić z wnioskiem do ZUS w ciągu najbliższego roku. Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wyrównuje prawa i obowiązki płatników składek i ZUS. Do tej pory ZUS miał prawo dochodzić zaległych składek przez dziesięć lat, a płatnik tylko przez pięć lat. O nadpłatę można będzie się ubiegać tylko w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowych przepisów, które obecnie czekają na rozpatrzenie przez Senat. Po upływie tego okresu prawo do nadpłaconych składek ulegnie przedawnieniu. ZUS wypłaci pracownikom tylko część finansowaną z ich wynagrodzenia.
A jak obecnie należy postępować w sytuacji nienależnego opłacenia składek czy też stwierdzenia powstania nadpłaty na innym tle? W myśl art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, rozliczać i opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy za siebie, oraz za zatrudnione osoby.
Zgodnie z art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o ich zwrot. Wniosek płatnik składek może złożyć po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia z ZUS o kwocie nienależnie opłaconych składek. ZUS zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które mogą być zwrócone, chyba że nie stanowią więcej niż 5 proc. najniższego wynagrodzenia.
Nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku płatnika składek w sprawie dokonania zwrotu, a w przypadku przekroczenia górnego pułapu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w terminie 30 dni od otrzymania przez ZUS imiennego raportu korygującego za danego ubezpieczonego, oraz deklaracji rozliczeniowej korygującej. Jeżeli nienależnie opłacone składki nie zostaną zwrócone w ustawowym terminie, podlegają oprocentowaniu w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych. Zwrotu nienależnie opłaconych składek nie można obecnie dochodzić, jeżeli od daty ich opłacenia upłynęło 5 lat.
Również w sytuacji, gdy płatnik składek stwierdzi, że zostały opłacone składki w zawyżonej wysokości, może on złożyć wniosek o zwrot nadpłaconych składek.
Natomiast ubezpieczony może złożyć wniosek o ustalenie czy nastąpiło za dany rok kalendarzowy przekroczenie rocznej granicy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W wyniku analizy akt danego ubezpieczonego i stwierdzenia przekroczenia rocznej granicy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ZUS powiadomi płatników składek danego ubezpieczonego o opłaceniu składek od podstawy przewyższającej górną roczną granicę podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia, co stanowi dla płatników podstawę do podjęcia stosownych działań.
Również w sytuacji, gdy ZUS sam stwierdzi opłacanie składek od podstawy przewyższającej górną granicę rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, informuje płatników składek o opłaceniu składek od kwot przewyższających roczną podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia.
Oznacza to w praktyce, że w przypadku stwierdzenia opłacenia składek, w tym w wyniku obliczenia ich od podstawy na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przekraczającej kwotę graniczną, złożone dokumenty podlegają skorygowaniu, następuje ponowne rozliczenie konta i ustalenie kwoty nienależnie opłaconych składek.
Wniosek dotyczący zwrotu nadpłaconych składek można przekazać do ZUS nie tylko w formie papierowej, ale też elektronicznej za pośrednictwem Elektronicznego Urzędu Podawczego (EUP) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dostępnego na stronie.
