Dorota Stangreciak-Karpierz
ekspert w dziale prawnym w Auxilium
Podstawą ukarania podatnika, który ukrył swoje dochody, jest art. 54 kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.). Wobec podatnika, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, wskazany przepis przewiduje karę grzywny do 720 stawek dziennych albo karę pozbawienia wolności, albo obie wskazane kary łącznie.
Stawka dzienna to kwota dziennego wynagrodzenia pracownika (podatnika). Nie ma stałej wartości i sąd może orzec jej wartość, biorąc pod uwagę dochody podatnika, jego warunki osobiste i majątkowe. Stawka dzienna nie może jednak być niższa niż 1/30 część minimalnego wynagrodzenia, ani też wyższa niż jego 400-krotność (art. 23 par. 3 k.k.s.).
Reklama
Sąd nie może orzec kary niższej niż 10 stawek dziennych, ani nie wyżej niż 720, a zatem – biorąc pod uwagę najniższe wynagrodzenie, tj. 1386 zł – najniższa kara w stawkach dziennych za ukrywanie dochodów może wynieść 462 zł, a najwyższa – 554 400 zł.
Reklama
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
Mała wartość to wartość, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie przekroczyła 200-krotności najniższego wynagrodzenia; obecnie – 277 200 zł. Jeżeli więc zatajony podatek nie przekracza tej wartości, nieuczciwy podatnik poniesie karę co najwyżej grzywny do 720 stawek dziennych.
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Próg ustawowy to próg, poniżej którego mamy do czynienia z wykroczeniem, natomiast powyżej – z przestępstwem skarbowym. Próg ten również ma odniesienie do minimalnego wynagrodzenia, a który zgodnie z art. 53 par. 3 k.k.s. stanowi 5-rotność tego wynagrodzenia w chwili popełniania czynu. W roku 2011 jest to 6930 zł. W takim przypadku kara grzywny za wykroczenie skarbowe ma charakter finansowy i musi mieścić się w granicach 1/10 do 20-krotności najniższego wynagrodzenia. W roku 2011 będzie to przedział 138,60 zł – 27 720 zł.
Należy jednak pamiętać, iż jeżeli w trakcie postępowania podatkowego urząd skarbowy stwierdzi istnienie dowodów potwierdzających nieujawnienie dochodów przez podatnika, powinien wydać decyzję ustalającą wymiar zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 75 proc. tego dochodu. Jeżeli podatnik nie uzasadni wiarygodnie źródeł pokrycia swoich wydatków lub przyrostu majątku, organ podatkowy ustala wysokość dochodu i wymierza od niego podatek w wysokości 75 proc. Wyższa stawka tego podatku zryczałtowanego jest uzasadniona tym, że obok niego nie wymierza się odsetek za zwłokę w uiszczeniu podatku dochodowego, a także ma na celu skłonienie do rzetelnego wywiązywania się z obowiązku podatkowego, gdyż niezapłacenie podatku ma się po prostu nie opłacać.
Warto w tym miejscu przytoczyć orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z 12 kwietnia 2011 r. (sygn. aktP 90/08) orzekł, że art. 54 k.k.s. w zakresie, w jakim przewiduje odpowiedzialność karną za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe podatnika będącego osobą fizyczną, któremu za ten sam czyn, polegający na uchyleniu się od opodatkowania PIT przez nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożenie deklaracji – z narażeniem przez to podatku na uszczuplenie – wymierzono uprzednio zryczałtowany podatek dochodowy na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT w wysokości 75 proc. dochodu, jest zgodny z art. 2 konstytucji.
Podstawa prawna
Ustawa z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2011 r. (sygn. akt P 90/08).