Najogólniej mówiąc wskaźnik ubankowienia odzwierciedla odsetek osób korzystających z usług bankowych w danej populacji. To przy tym zmienna będąca wykładnią rozwoju społecznego, która jest jednym z faktorów obrazujących nierówności panujące w danym społeczeństwie. Co ciekawe, wskaźnik ubankowienia dotyczyć może różnych zmiennych (np. liczby placówek bankowych czy proporcji aktywów sektora bankowego do PKB). Najczęściej przyjmuje się jednak, że jego poziom odzwierciedla odsetek osób dorosłych posiadających rachunek osobisty. Od czego zależy i jak zmieniał się wskaźnik ubankowienia w Polsce?
2006-2009
Najbardziej rzetelnym źródłem informacji o wysokości wskaźnika ubankowienia w Polsce są oczywiście dane publikowane w powiązaniu z badaniami przeprowadzanymi przez Narodowy Bank Polski. Badanie tego typu przeprowadzone zostało m.in. w roku 2006 i dotyczyło reprezentatywnej grupy 1 026 osób. Jego wyniki nie były jednak pocieszające, ponieważ posiadanie konta osobistego lub rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w banku lub SKOK zadeklarowało jedynie 48% ankietowanych. Statystyka ta uległa jednak znacznej poprawie już w okresie trzech kolejnych lat. To właśnie w roku 2009 NBP przeprowadził analogiczne badania, w których uczestniczyło tym razem dokładnie 1 000 osób. W tym przypadku dostęp do własnego lub wspólnego konta osobistego w banku lub SKOK potwierdziło ponad 77% ankietowanych. 22,8% Polaków nadal nie posiadało jednak własnego lub wspólnego ROR’u.
Zmienne
W przypadku 77% ubankowienia należy jednak zdawać sobie sprawę, że jest to wartość średnia. Wskaźnik przyjmuje bowiem skrajnie różne wartości, jeśli jego analiza uwzględniała będzie takie zmienne, jak wiek, płeć, wykształcenie, wysokość comiesięcznych dochodów, miejsce zamieszkania czy wykonywany zawód. Aby dokładnie przedstawić te różnice w poniższej tabeli przedstawiliśmy różne wartości wskaźnika ubankowienia lat 2006 i 2009 dla faktorów wieku, wykształcenia oraz uzyskiwanych dochodów.
| Ubankowienie Polaków w 2006 i 2009 r. w odniesieniu do zmiennej wieku, dochodu i wykształcenia | |||||
| Rok | Wiek | ||||
| 2006 | 15-29 lat | 30-39 lat | 40-49 lat | 50-59 lat | ≥60 lat |
| 35% | 58% | 63% | 57% | 38% | |
| 2009 | 18-29 lat | 30-44 lat | 45-59 lat | ≥60 lat | |
| 74% | 87% | 79% | 66% | ||
| Wykształcenie | |||||
| 2006 | Podstawowe | Zasadnicze | Średnie | Wyższe | |
| 25% | 38% | 66% | 83% | ||
| 2009 | Podstawowe | Zasadnicze | Średnie | Policealne | Wyższe |
| 36% | 63% | 81% | 97% | 95% | |
| Osiągane dochody | |||||
| 2006 | do 900 zł | 901-1250 zł | 1251-2000 zł | 2001-3000 zł | powyżej 3000 zł |
| 34% | 33% | 50% | 63% | 71% | |
| 2009 | do 1600 zł | 1601-2500 zł | 2501-3000 zł | 3001-5000 zł | powyżej 5000 zł |
| 63,1% | 72,9% | 82,8% | 90,7% | 90,2% | |
| Źródło: NBP, „Porównanie wyników badań ubankowienia Polaków przeprowadzonych przez NBP w 2006 i 2009 r.” | |||||
Wszystkie konta bankowe w jednym miejscu. Sprawdź zestawienie!
Niestety po roku 2009 wskaźnik ubankowienia Polaków wyhamował, a mówiąc dokładniej stanął w miejscu. Potwierdzają to przy tym realizowane w 2012 r. badania instytutu PBS ( ubankowienie 77% - próba ponad 5 tysięcy Polaków powyżej 15 roku życia) oraz badanie „Zwyczaje płatnicze Polaków” przeprowadzone w roku 2013 przez NBP, które wykazało, że 23% respondentów nie posiada konta lub rachunku w banku lub SKOK.
