Pracownikowi, który przechodzi na rentę lub emeryturę przysługuje odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. W przypadku renty prawo do odprawy nie zależy od tego, czy pracownikowi przyznano rentę z tytułu całkowitej, czy częściowej niezdolności do pracy, czy jest to świadczenie stałe, czy okresowe, ani od przyczyny powstania niezdolności do pracy. Również odprawa emerytalna należy się każdemu pracownikowi, niezależnie od tego czy przechodzi na emeryturę zwykłą, wcześniejszą czy pomostową.
Odprawy emerytalna lub rentowa są świadczeniami jednorazowymi i jeżeli emeryt lub rencista podejmie pracę zakończoną ponownym przejściem na emeryturę lub rentę, nie otrzyma ponownie odprawy. Zasady wypłacania odpraw związanych z przejściem na rentę lub emeryturę regulują:
• ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,
• ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Odprawy z tytułu tzw. zwolnień grupowych przysługują natomiast na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Zwolnienia grupowe mają miejsce, gdy istnieje konieczność rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników (nie musi to być 20 etatów) stosunków pracy w tym trybie w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
• 10 pracowników, jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 100 osób
• 10 proc. stanu załogi, jeżeli liczy ona od 100 do 299 osób lub
• 30 pracowników, jeżeli w firmie pracuje co najmniej 300 osób.
Pracodawca wypłaca odprawę pieniężną również wtedy, gdy dokonuje zwolnień indywidualnych w rozumieniu wspomnianej ustawy (wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy stanowią przyczyny niezależne od pracownika, liczba zwolnionych pracowników jest mniejsza niż wymagana do zwolnień grupowych, a zwolnienia następują w okresie nie dłuższym niż 30 dni). Do stanu zatrudnienia nie wlicza się pracowników mianowanych, wykonujących prace na podstawie umów cywilnoprawnych oraz pracowników tymczasowych. Okres 30 dni jest liczony od dnia wręczenia pierwszego wypowiedzenia w trybie zwolnień grupowych.
Pracodawca ma obowiązek skonsultować zamiar zwolnień z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeśli ich nie ma – z przedstawicielami pracowników. Pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
• miesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony w danej firmie krócej niż przez dwa lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracował od dwóch do ośmiu lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia , jeżeli pracował ponad osiem lat.
Do okresu zatrudnienia wlicza się czas zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na skutek przejścia zakładu pracy do nowego pracodawcy.
Wysokość odprawy nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Jest ona wypłacana za każdym razem, gdy pracodawca rozstaje się z pracownikiem w tym trybie. Jeżeli nastąpi zbieg prawa do odprawy z tytułu zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników i prawa do odprawy emerytalnej lub rentowej, pracownikowi przysługują obydwa świadczenia.
Pracownikowi powołanemu do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej przysługuje (na mocy ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej) odprawa w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia. Jest to świadczenie jednorazowe i nie jest wypłacane w razie ponownego powołania do tej samej służby.
Odprawy pieniężne dla pracowników ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
