Brak sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie powinien powodować jej odrzucenia, tak stwierdził 1 lipca br. Trybunał Konstytucyjny. Pełnomocnik Elżbiety Ch. wniósł do Sądu Najwyższego (Izby Pracy) skargę kasacyjną od wyroku sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń. Sąd Najwyższy odrzucił ją z powodu braku formalnego, tj. braku wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Kwestionowane przez Elżbietę Ch. przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego nakazują odrzucenie skargi kasacyjnej m.in. w przypadku, gdy nie zawiera określonych elementów. Wśród nich znajduje się wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie. Zdaniem skarżącej odrzucenie skargi kasacyjnej z uwagi na brak wniosku i uzasadnienia jest rozwiązaniem nieadekwatnie krzywdzącym dla strony wnoszącej o kasację, a kwestionowany przepis wprowadza niedopuszczalne ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw, tj. sankcję z tytułu niedopełnienia wymogów formalnych. Wprowadzenie nadmiernych, nieuzasadnionych w stosunku do celu regulacji wymogów formalnych prowadzi do naruszenia prawa do sądu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3986 par. 2 i 3 w związku z art. 3984 par. 1 pkt 3 powyższej ustawy w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie bez wezwania do usunięcia braków skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 par. 1 pkt 3 powołanej ustawy, jest niezgodny z konstytucją.
Brak w skardze sformułowania "wniosku o przyjęcie kasacji do rozpoznania i jego uzasadnienie" powoduje sankcję w postaci odrzucenia skargi bez uprzedniego wezwania do uzupełnienia braków formalnych. Trybunał stwierdził niewłaściwe ukształtowanie procedury sądowej i naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu. Trybunał zwrócił uwagę, że analogiczne unormowanie, powodujące odrzucenie bez wezwania obowiązywało w odniesieniu do apelacji (art. 3701 k.p.c.). W wyroku z 20 maja 2008 r. (sygn. P 18/07) Trybunał uznał niekonstytucyjność tego przepisu jako naruszającego prawo do sądu. TK stwierdził, że w tym przypadku naruszenie prawa do sądu wynika z nieodpowiedniego (nierzetelnego) ukształtowania procedury. Zasada sprawiedliwości (rzetelności) proceduralnej dotyczy bowiem wszystkich etapów postępowania sądowego, także nadzwyczajnego środka, jakim jest kasacja. Zdaniem Trybunału, gdy sąd dopatruje się braku w postaci niewskazania, że strona wnosi kasację w celu jej rozpoznania, trudno odnaleźć dostatecznie ważkie racje, które usprawiedliwiałyby radykalizm i dotkliwość odrzucenia skargi bez wezwania do uzupełnienia tego braku.
TK zwrócił uwagę na to, że wezwanie do uzupełnienia odwleka decyzję o formalnym potraktowaniu środka o niewielki okres, a jednocześnie minimalizuje zażalenia, których rozpatrzenie trwa o wiele dłużej niż termin wskazany do usunięcia braków. Kasację sporządza z uwagi na przymus adwokacki fachowy prawnik. Strona reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika działa w zaufaniu do jego umiejętności także co do sporządzenia skargi kasacyjnej. Nieodwracalne, negatywne skutki ewentualnych braków w tym zakresie ma ponosić sama strona, a znikomą rekompensatą jest tu ubieganie się o odszkodowanie od fachowego prawnika, który sporządzał skargę.
Wyrok oznacza wyeliminowanie niekonstytucyjnej normy nakazującej sądowi drugiej instancji i Sądowi Najwyższemu odrzucenie kasacji bez wezwania do uzupełnienia braku formalnego. Trzeba podkreślić, że wyrok dotyczy tylko jednego z braków formalnych, mianowicie braku sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. W innych przypadkach z powodu braków formalnych w dalszym ciągu można kasację odrzucać, zgodnie z art. 3986 par. 2 i 3 k.p.c., bez wzywania do uzupełnienia braku formalnego (SK 40/07).
