Telepraca jest zwykłą umową o pracę uzupełnioną o pewne elementy (prawa i obowiązki właściwe dla telepracy). Specyficzny jest sposób świadczenia pracy, prawo do kontrolowania pracownika oraz – co istotne dla pracodawcy – wyłączone są niektóre obowiązki dotyczące BHP.
Telepraca charakteryzuje się regularnym wykonywaniem pracy poza zakładem pracy z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Umowa o telepracę może być zawarta w momencie zatrudnienia (w takim przypadku powinna dodatkowo określać warunki wykonywania pracy charakterystyczne dla telepracy) lub w jego trakcie, w oparciu o porozumienie stron – z inicjatywy pracodawcy bądź pracownika. W obu przypadkach niezbędne jest porozumienie między dwiema stronami – ani pracodawca, ani pracownik nie mogą jednostronnie narzucić obowiązku świadczenia pracy w formie telepracy. Ponadto brak zgody pracownika na wykonywanie pracy w formie telepracy lub złożenie oświadczenia o zaprzestaniu wykonywania pracy w tej formie nie mogą być przyczyną wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę. Należy też pamiętać, że gdy pracownik staje się telepracownikiem w trakcie zatrudnienia, to każda ze stron może w okresie trzech miesięcy złożyć wniosek o przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy. Druga strona bezwarunkowo związana jest treścią tego oświadczenia. Po upływie tego terminu pracodawca będzie mógł przywrócić poprzednie warunki wykonywania pracy w drodze porozumienia stron bądź wypowiedzenia zmieniającego.
Warunki stosowania telepracy u danego pracodawcy określa się w porozumieniu zawieranym między pracodawcom i zakładowymi organizacjami związkowymi albo w regulaminie po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
Wśród podstawowych obowiązków pracodawcy, który wprowadza u siebie telepracę, są:
●dostarczenie sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy w formie telepracy,
● ubezpieczenie sprzętu,
● pokrycie kosztów związanych z instalacją, serwisem i konserwacją sprzętu,
● zapewnienie telepracownikowi pomocy technicznej i niezbędnego szkolenia w zakresie obsługi sprzętu,
● w przypadku innych ustaleń z pracownikiem pokrycie kosztów związanych z korzystaniem z własnego sprzętu i internetu (telepracownikowi przysługuje wtedy ekwiwalent pieniężny w wysokości określonej w porozumieniu lub w regulaminie),
● umożliwienie przebywania na terenie zakładu pracy i udostępnienie urządzeń zakładowych,
● zakaz dyskryminacji z powodu podjęcia pracy w systemie telepracy, jak i odmowy podjęcia takiej pracy,
● obowiązek potwierdzenia na piśmie zapoznania się z zasadami ochrony danych przekazywanych telepracownikowi określonych przez pracodawcę,
● obowiązek przekazania informacji niezbędnych do porozumiewania się z nim za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość,
● jeżeli podjęcie pracy w formie telepracy następuje przy okazji zawierania umowy o pracę, pracodawca dodatkowo obowiązany jest wskazać co najmniej jednostkę organizacyjną, w której strukturze znajduje się stanowisko telepracownika, oraz osoby lub organ odpowiedzialne za współpracę z telepracownikiem i upoważnione do przeprowadzania kontroli w miejscu wykonywania pracy.
W odrębnej umowie pracodawca i pracownik mogą określić sposób potwierdzania obecności telepracownika na stanowisku pracy, zakres ubezpieczenia i zasady wykorzystywania sprzętu do wykonywania pracy stanowiącego własność telepracownika.
Telepraca zachowuje cechy właściwe dla stosunku pracowniczego, takie jak osobisty charakter świadczenia pracy, utrzymanie ryzyka przedsięwzięcia gospodarczego po stronie pracodawcy i podleganie kierownictwu przy wykonywaniu pracy.
Pracodawca ma prawo do kontroli w domu pracownika, ale za uprzednią jego zgodą wyrażoną na piśmie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Może też być wykonywana w zakresie wykonania pracy, w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonego sprzętu, a także bezpieczeństwa i higieny pracy (co ważne, pierwsza kontrola w zakresie BHP odbywa się przed rozpoczęciem telepracy na wniosek pracownika).
Co ważne – prawo umożliwia zatrudnienie osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w formie telepracy u pracodawcy bez konieczność zapewnienia warunków pracy chronionej. To szansa dla osób niepełnosprawnych.
